Samen met Haren de Krant keerde Klaas Dijkhuis (74) deze maand voor het eerst na 58 jaar terug naar De Kooikamp, een villa vol herinneringen aan de Rijksstraatweg in Glimmen. Kooikamp was tussen 1946 en 1969 een ‘tehuis voor problematische jongens’ van Stichting De Opbouw. Dijkhuis ging deze middag ook op de thee bij Betty Frey (80), destijds één van zijn begeleidsters. Zelfs na al die jaren zijn zij De Kooikamp nog niet vergeten.

“Kijk, daar was onze slaapzaal”, zegt Dijkhuis, struinend door de achtertuin van de statige villa. “En in dat houten huis woonde de directeur met zijn gezin. En achter die bomen waren onze moestuin en ons voetbalveldje. Ja, we hadden alle ruimte, het was ondanks de moeilijkheden een mooie tijd, hoor.”

Uit huis
Klaas Dijkhuis was nog maar acht jaar toen hij van een wildvreemde te horen kreeg dat hij per direct uit huis geplaatst zou worden. “Wij woonden in Appingedam en mijn ouders kregen geen structuur in het gezin”, zegt Dijkhuis. “Als er visite kwam kregen we van hen geld om zelf maar ergens te gaan eten. We zwierven dus altijd door het dorp. De Vereniging Kinderzorg in Groningen kreeg ons in het vizier, misschien wel na tips uit de buurt. Van de ene dag op de andere werd ik met één zusje weggehaald, die naar Maria Christina in Haren ging. Mijn jongste zusje mocht thuis blijven, Het contact met mijn ouders is daarna verwaterd.”

Groot gezin
De kleine Klaas werd tussen 1956 en 1960 ondergebracht bij een pleeggezin in Westeremden, waar hij vaak huilde van heimwee. Daarna verhuisde hij, twaalf jaar oud, naar De Kooikamp. Je zou het een gezinsvervangend tehuis kunnen noemen, waar tussen 30 en 40 opgroeiende jongens woonden. Ze sliepen in slaapzalen op de eerste verdieping, aten in de eetzaal en wasten zich in een grote badkamer met douches en ligbad aan de achterzijde, met uitzicht op de immense tuin. Een team van ongeveer zes begeleidsters, die intern waren, leidde het leven van de ‘soms moeilijke’ jongens in goede banen. En ze maakten het gezellig. De achttienjarige Betty Frey was één van hen, amper ouder dan de pupillen zelf. 

Sommige personeelsleden woonden intern.

Agressie
“Ik had eerst gewerkt bij een bank, maar dat vond ik helemaal niks. Ik zag een advertentie van De Kooikamp, maar mijn vader wilde niet dat ik mijn baan bij de bank zou opzeggen. Dus heb ik stiekem gesolliciteerd en werd aangenomen”, zegt Betty Frey. “We hadden het leuk in De Kooikamp. De meeste jongens hadden wel een rugzakje, maar waren lief en gemakkelijk. Sommigen waren vaak boos en agressief. Er kwam eens eentje op me af om me te slaan. Andere jongens gingen toen achter me staan en iemand zei: ‘Ik zou haar niet slaan, ze heeft zwarte band judo, dus kijk maar uit’. Toen werd het weer rustig, haha.”

‘Pak je koffers’
De directeur in die jaren was een onzekere, hardvochtige man. Die liet zich nauwelijks zien en zijn kinderen mochten ook niet met de pupillen omgaan. Toen hij eens één van de jongens stond af te tuigen is een begeleidster naar voren gestapt: “Wat u nu doet kan gewoon niet”. Niet lang daarna werd zij op staande voet ontslagen, maar dat had een andere reden. Ze was ongehuwd en werd zwanger. Toen ze het aan de vrouw van de directeur opbiechtte kreeg zij een simpel antwoord: ‘Pak je koffers maar. Je kunt vertrekken’. Dat was in 1963. De vader van haar kind was de buschauffeur die haar geregeld met de bus naar de stad bracht. “Er was bij De Kooikamp geen halte, maar hij zette me altijd voor de deur weer af”, zegt ze. Die buschauffeur werd haar man en zou dat altijd blijven.

Vijverberg
Klaas Dijkhuis heeft zijn moeder slechts één keer in De Kooikamp gezien. “Ze zou me ophalen om thuis Sinterklaas te vieren”, zegt hij. “Maar het liep anders. Ze kwam zeggen dat het feest niet kon doorgaan omdat ze van mijn vader ging scheiden. Daarna heb ik haar eigenlijk zo goed als niet meer gesproken.” Dijkhuis is goed terechtgekomen; hij ging in de leer bij een schilder aan de Viaductweg (Hamming) en had een carrière in de scheepvaart. “Met sommige anderen liep het slecht af”, zegt Betty Frey. “Een aantal raakten verslaafd aan drugs en eentje pleegde zelfs zelfmoord”. Desondanks was het leven goed in De Kooikamp. In 1969 verhuisde het tehuis naar De Vijverberg, ook aan de Rijksstraatweg tussen Haren en Glimmen.

Geld verdwenen
Klaas Dijkhuis had tot zijn 16e mooie jaren in Glimmen. Maar wat hem nog dwarszit is dat hij het loonzakje van de schilder waar hij werkte moest inleveren bij de directeur. Hij verdiende omgerekend 160 euro per maand, maar moest daarvan 140 euro contant inleveren bij de directeur. Dijkhuis: “Er werd gezegd dat dit op een spaarrekening gezet zou worden, maar ik heb er nooit meer wat van gezien. Dat is toch ruim 1500 euro per jaar geweest. En zo waren er wel tien jongens. In het totaal kan het gaan om tonnen. Ik heb onlangs De Opbouw gevraagd waar dat geld is gebleven, maar alle archieven zijn allang vernietigd, zegt men.” Heeft u tips voor Klaas Dijkhuis? Bel hem: 06-82451747.

De pupillen  of nabestaanden van pupillen die in de Kooikamp verbleven en buitenshuis gewerkt hebben  en waar geld voor "gespaard" is zouden die zo vriendelijk willen zijn om via mail of telefoon contact met me op te nemen. Ook pupillen die niet gewerkt hebben maar in o.a. in de Kooikamp, Poortje, Maria Christina, Aaborg, Helper haven. enz. enz verbleven graag reageren. Ik zou graag met jullie in contact komen.

Woongroep
De Kooikamp is gebouwd in 1894 als villa met koetshuis, welke inmiddels gesloopt is.  In de oorlog werd het door Duitsers gevorderd, na de bevrijding woonden er Canadezen. In 1946 is het verbouwd tot een jongenshuis van Stichting de Opbouw te Utrecht. Het koetshuis is deels verbouwd tot een grote instellingskeuken alwaar de heer Fokko Berends de scepter zwaaide. In 1952 is er een houten huis achter de Kooikamp gebouwd waar de directeur met zijn gezin woonde. In 1973 heeft de familie J. van Splunder de villa gekocht. Oorspronkelijk heeft men er met twee gezinnen gewoond. Daarna werd de Kooikamp een woongroep, wat het nu nog is.